Villa Palladio

Het gebouw dat decennia lang onderdak bood aan de redactie van de Volkskrant, is omgebouwd tot een budgethotel. Zaterdag gaat het Volkshotel open.

Het logo boven op de gevel verraadt al van ver de nieuwe identiteit van dit Volkshotel. Er is een harde knip gemaakt tussen het verleden en heden, tussen de woorden Volks – in de karakteristieke oude masthead van de Volkskrant – en de letters HOTEL, in een nieuw lettertype. Het ziet er een beetje uit alsof een kidnapper met schaar en lijm een losgeldbrief uit krantenkoppen heeft samengesteld.

Het logo is niet bedacht door interieurarchitect Bas van Tol (53). Maar het had gekund, want zijn inrichting van het oude kantoor van de Volkskrant aan de Wibautstraat in Amsterdam ruikt duidelijk naar de inkt en grafische beeldtaal van de krant. ‘Toen ik over het ontwerp nadacht, heb ik veel in oude exemplaren van de Volkskrant gebladerd. Wat meteen opvalt: die kranten zijn geweldig groot, zo veel groter dan nu. Zo’n ouderwetse dubbele pagina, dat is zo rijk in vorm en inhoud. Voor mij hoorde die diversiteit bij dit gebouw en zijn nieuwe bewoners. Dat wilde ik in de inrichting laten zien.’

Waar tussen 1965 en 2007 dagelijks de Volkskrant werd gemaakt, zitten vanaf zaterdag de hotelgasten in een ruime, lichte lobby achter een volledig glazen plint op de begane grond die ‘Werkplaats’ is gedoopt. Er is een café met terras, een hotellobby en een gebied met flexplekken en overlegruimten. Bovenin, op de zevende, zit club-restaurant Canvas. In de achterbouw, de vroegere drukkerij, is een bonte broedplaats van zelfstandigen en creatieve bedrijfjes. En in de kelder een nachtelijke cocktailbar: Doka.

Die mix van mensen en functies, de kans op een verrassende ontmoeting, dat is de sleutel van deze plek, zegt Van Tol. Hij staat daags voor de opening in de hotellobby. Waar het een chaos is. ‘Dat gaat meestal zo’, zegt Van Tol, maar hij kijkt ook een beetje bezorgd. Al ziet hij dit niet voor het eerst. Zijn bureau Müller Van Tol maakte in Amsterdam ook Club Elf, Club Trouw (aan de overzijde van de straat) en Restaurant As. Allemaal in die aardse, onopgesmukte stijl die zo bij eigentijdse hoofdstedelijke horeca lijkt te horen.

Van Tol ging over het interieur. Architect Steven Steenbruggen heeft het gebouw, de gevel en indeling gedaan. De karakteristieke pui, die behoorlijk gehavend was, is weer fris. Vooral de strakke, horizontale geleding van de etages, oorspronkelijk ontworpen door de architectenbroers Kraaijvanger, geeft het gebouw zo’n duidelijke grafische identiteit. De verdiepingslagen lijken wel lijntjes uit een schoonschrijfschrift.

‘172 hotelkamers, dat is best groot’, zegt Van Tol. De jonge ondernemers van deze nieuwe plek in de stad hebben ingezet op een lowbudgetformule: kamers vanaf 69 euro. ‘Er was weinig budget. Dat vind ik niet altijd een probleem, maar als ontwerper wil je bij een hotel als dit ten koste van alles voorkomen dat die kamers eenvormig worden.’ Repetitie ligt op de loer. ‘Als je in een hotel bent, wil ik dat je weet waar je bent. Geen inwisselbare omgeving. Dat was hier een grote ontwerpuitdaging.’

Er waren drie uitgangspunten toen Van Tol ging ontwerpen. ‘De eerste is optimisme. Dit gebouw stamt uit begin jaren zestig, een tijd van vooruitgangsgeloof, met flexibele constructiesystemen waardoor het relatief simpel is om het gebouw een totaal andere bestemming te geven.’ Het tweede was het uitzicht: ‘Toen ik op een winteravond op de zevende etage in een pikdonkere gang liep, zag ik aan het einde een groot raam, waarin de verlichte stad zich voor mij opende als een schilderij, met het venster als omlijsting.’

Het derde ophangpunt is de geschiedenis van de krant. ‘Dat nieuwsbeeld van de jaren zestig en zeventig, dat fysieke van een krant, drukpersen, inkt, typografie en fotorasters, dat was een inspiratie.’

Op elke etage hebben de lange gangen aan weerszijden kamers, waar tot in abstractie opgeblazen foto’s hangen. Op de vierde zie je een jonge prinses Beatrix met Alexander in haar armen, op de vijfde Vondelparkslapers. Op elke kamer is een andere zeefdruk van een fotopatroon met de hand aangebracht. Als je je neus ertegenaan drukt, ruik je de inkt.

Veel kamers zijn piepklein (Miss Petite, de kleinste, is 12 vierkante meter), van kaal gehaald beton, de oude bekistingslijnen nog zichtbaar. In combinatie met het simpelste hout, meubelplaat, dat dan weer wel met de hand is gebeitst, waardoor de bruintinten overal anders zijn. Het venster trekt de meeste aandacht. De diepe vensterbank en het raamkozijn werken als een schilderijlijst die het stedelijk uitzicht framen, precies zoals Van Tol dat zag op die winteravond. Doordat de gebeitste meubelplaat van het kozijn terugkomt in de rest van het meubilair, lijkt de kamer wel één grote kijkdoos, gericht op het uitzicht over de stad.

Een fors aantal kamers heeft recht boven het bed een soort baldakijn, maar dat is een vliering met een tweede bed. Zodat je de kamer met zijn vieren kan huren. Heel knus moet dat zijn – Van Tol noemt het ‘elementair comfort’ – maar vooral betaalbaar.

De clubs die hij vormgaf, zijn vrijwel allemaal een succes geworden. Is er echt geen beroepsgeheim? ‘Was dat maar zo.’ Elke plek vergt iets nieuws. ‘Hier in het Volkshotel is het de mix, de kans op ontmoeting. Aan de overkant de straat, Club Trouw, was het de muziek. Bij Restaurant As is het de stilte midden in de stad.’ Eigenlijk, zegt hij, is wat je steeds doet als ontwerper ‘de kwaliteit van een gebouw naar boven halen, op zo’n manier dat het past bij de ambities van de gebruikers. Als dat lukt, kan het succesvol worden.’

Wibautstraat 150, Amsterdam.
Volkshotel.nl
Dit stuk verscheen in de Volkskrant van 27 juni 2014, auteur Bob Witman

+++

Snelloper

De eerste Volkskrant die aan de Wibautstraat werd gedrukt, rolde op 2 januari 1965 van de persen. De pers was een Winkler Fallert die 32 meter lang was en 350 duizend kilo woog. Het was toentertijd een van de grootste krantenpersen van Europa, die 120 duizend kranten per uur kon drukken en liefkozend ‘de Snelloper’ werd genoemd. De Volkskrant-redactie heeft tot 2007 hier dagelijks de krant gemaakt.

Het gebouw was een van de beste gebouwen van de architectenbroers Evert en Herman Kraaijvanger uit Rotterdam. Zij zetten een modern en optimistisch gebouw neer dat rustte op een zwaar betonskelet. Die constructie maakte mogelijk dat alle vloeren grote open ruimten vormden die makkelijk steeds opnieuw konden worden ingedeeld. Wat in de loop van 42 jaar dat de Volkskrant er zetelde, regelmatig gebeurde: de krant groeide als kool.

Het gebied in Amsterdam-Oost rond het begin van de Wibautstraat was aan het begin van de eeuw behoorlijk achteruit gegaan. Toen de Volkskrant (en ook Trouw en Het Parool) er vertrokken, stond de schepping van de Kraaijvangers lange tijd op de nominatielijst te worden gesloopt. De nieuwe eigenaren namen het gebouw in 2011 over en besloten het niet te slopen maar een nieuwe bestemming te geven, met hulp van de bestaande gebruikers.