Villa Palladio

Tower of the Winds, foto Tomio Ohashi

De Japanse architect Toyo Ito (71) heeft  de Pritzker Prize 2013 toegekend gekregen, in ontwerperskringen geldt dit als de ‘nobelprijs voor de architectuur’. Ito krijgt de prijs voor een esthetisch zeer sterk, maar ook technisch veelzijdig oeuvre. Zijn architectuur heeft duidelijk zijn wortels in de Japanse traditie, waar de gebouwen nooit zwaar lijken en de materialen altijd zeer zorgvuldig zijn gekozen.

In Amsterdam staat  een kantoorgebouw van Toyo Ito, de Ito-toren op de Zuidas (opgeleverd in 2005). Het is niet zijn meest interessante werk, maar toch een zeer karakteristieke toren van 100 meter hoog, waar glas afgewisseld met brede aluminiumstroken een horizontale geleedheid aan het gebouw geven.

Ito gold vooraf als een van de grote kanshebbers voor de prijs. Hij bouwt al  vier decennia lang over de hele wereld. De Serpentine Gallery in London (2002) was een spectaculair paviljoen. Maar het best is hij in zijn thuisland, zoals de toren voor Tod’s in Tokio. Waar de sprekende huid van het gebouw ook een constructiefunctie heeft gekregen.

Een ander, vroeg, sterk gebouw van Toyo Ito is de Tower of the Winds, uit 1986, ook in Japan. Zelf is Ito zeer te spreken over een relatief recent gebouw, de Mediatheek in Sendai. Hij noemt het een van de hoogtepunten uit zijn werk. Omdat hij er goed in in geslaagd de organisatie van de mediatheek, en de menging en vloeiende overgang van de verschillende functies, ook in de ruimte tot stand te brengen.

De Pritzker Prize is een jaarlijkse prijs voor de kanonnen in de architectuur. Rem Koolhaas kreeg hem in 2000, Zaha Hadid, Jean Nouvel, Herzog De Meuron,  Norman Foster: ze prijken allemaal in het lijstje laureaten. Vorig jaar kreeg de iets minder bekende Chinese architect de prijs, Wang Shu. Een duidelijk signaal van de Pritzker-jury dat de Aziatische architectuur vooral door opkomst van China steeds belangrijker is geworden.

Ito’s werk  is altijd overduidelijk Japans. Daar zijn lichte materialen al eeuwen favoriet en niet alleen om esthetische redenen. Ook vanwege het risico op  aardbevingen. De Silver Hut, zijn eigen huis uit 1986, is onlangs herbouwd in een museum. Het is een houten constructie beslagen met aluminium.

Toen zijn thuisland in 2011 hard werd getroffen door een zeebeving en tsunami, initieerde Ito het project Home-for-all. Hij kwam op het idee na bezoeken aan de Spartaanse opvangplekken en tijdelijke woningen voor slachtoffers van de ramp. Architectuur, vindt Ito, moet ook in uitzonderlijke situaties zijn primaire kracht ter beschikking stellen. Architectuur, zegt hij, is er om ruimtes humaner te maken, mooier en comfortabeler.

Dit artikel verscheen in de Volkskrant van 18 maart auteur Bob Witman