Schets van Sjoerd Soeters, volgens de architect dateert dit ontwerp uit 2004
07.08 u ‘Diefstal op klaarlichte dag’, noemt architect Sjoerd Soeters het internationaal gelauwerde ontwerp voor het Zaanse huisjeshotel in Zaandam. Hij beschuldigt zijn vakgenoot Wilfried van Winden van WAM Architecten van plagiaat. Van Winden vindt de beschuldiging van Soeters onzin.
Het hotel ging in maart open en is de veertig meter hoge blikvanger van een groot stadsvernieuwingsproject in Zaanstad. Soeters is de supervisor van het masterplan, Van Winden tekende het Inntel Hotel met architect Joris Molenaar. Dat gebeurde op uitnodiging van Soeters zelf en de hoteleigenaar. Het hotel heeft een spectaculaire gevel, die wordt gevormd door een geschakeerde stapeling van houten Zaanse huisjes. Volgens Soeters was dat zijn idee: ‘Van Winden is niet de componist, maar slechts de uitvoerend muzikant’.
De ruzie tussen de twee architecten is pikant, want ze zijn belangrijke Nederlandse vertegenwoordigers van het neo-traditionalisme, het hergebruik van bestaande stijlvormen. Soeters (1947) is de gelauwerde veteraan met veel stedenbouwkundige ervaring. Van Winden (1955) is een generatie jonger die naast het Inntel Hotel met voormalig partner Joris Molenaar ook de Essalam moskee in Rotterdam ontwierp. Van Winden publiceerde deze maand het boek Fusion, over de menging van verschillende stijlen en vormen van ornamentiek, waarbij het Zaanse hotel als illustratie wordt afgebeeld. Soeters wordt in de credits niet genoemd, alleen Molenaar en Van Winden.
Dat heeft de woede ontlokt van Soeters: ‘Zou Adolf Loos dan toch gelijk hebben als hij zegt dat mensen die zich inlaten met ornamentiek in hun diepste wezen primitieven en misdadigers zijn.’ Soeters schrijft in een open brief dat hij in 2004 met de hoteleigenaar het idee van de gestapelde Zaanse huisjes heeft ontwikkeld en daar een architect bij gezocht. Als supervisor van masterplan mocht hij het niet zelf ontwerpen. In de briefing zou een schets zijn overlegd die door het Soeters is gemaakt. Eerder had Soeters een andere architect afgewezen omdat hij niet in de Zaanse huisjesstijl mee wilde gaan.
Van Winden zegt dat de plagiaatbeschuldiging volledig ongegrond is. Het verbaast hem dat Soeters ‘pas nu het hotel internationaal erkenning te beurt valt’ met zijn claim komt. Van Winden erkent dat het idee om iets met Zaanse huisjes te doen, uit het masterplan komt. ‘Maar het idee om de huisjes te stapelen en een collageachtig beeld te maken berust geheel bij ons’. De schets die Soeters nu op tafel legt, heeft Van Winden ‘nooit eerder gezien’. Hij heeft telefonisch contact met Soeters gehad. ‘Maar Soeters ontplofte van woede’. Daarna lukte het niet een gesprek te beginnen. Deze open brief noemt Van Winden ‘weinig elegant’.
Dirk Jan Postel van Kraaijvanger Urbis was de architect die eerder is gevraagd om het Zaanse hotel te ontwerpen. ‘Ik moest wel lachen toen ik ontwerp van Van Winden zag. Dit was wat Soeters wilde.’ Postel kreeg ook de vraag iets met de Zaanse huisje te doen, maar zijn ontwerpinterpretatie was Soeters niet letterlijk genoeg. Hij gaf de opdracht – in goed overleg – terug. ‘Soeters had zo’n geborduurde lap van een Zaans huisje liggen en riep lachend: dit is mijn grootste cultuurschat.’
Postel kan zich voorstellen dat Van Winden in de credits Soeters als mede-initiatiefnemer had vermeld. ‘Dit ligt gevoelig in de architectuurwereld. Het komt vaker voor dat meerdere architecten aan een project bijdragen. Je moet daar ruimhartig mee zijn.’ Maar de beschuldiging van plagiaat door Soeters vindt hij onjuist. ‘Die gevel is volgens mij gewoon door Van Winden getekend.’ De schets zoals Soeters die nu laat zien, herinnert hij zich niet.
Soeters zegt dat de bewuste tekening door hem is gemaakt voor het hotel op een andere locatie in Zaandam. In details en formaat wijkt de schets, maar het basisdee van kleine huisjes die te samen een groot object volgen, zit er zeker in. ‘Ik claim niet de architect te zijn van het hotel. Maar wel van het idee. Dat idee heeft Van Winden zich wederrechterlijk toegeëigend.’
De gemeente Zaandam en het Inntel Hotel zitten in hun maag met de ruzie en kiezen geen partij. ‘Wij zien dit als een zakelijk meningsverschil tussen twee zeer gewaardeerde architecten’, zegt een gemeentewoordvoerder.
