Gestapelde villa piept over de dijk heen
Door Bob Witman/ 24 feb 2010 / Volkskrant
ALMERE
Wat is een archetypisch Nederlands huis? Is dat een etagewoning uit de Amsterdamse School, een doorzonwoning in Leiderdorp, of een stolpboerderij in het Westfriese land? Nee. Allemaal onjuist. Het meest Nederlandse huis van alle Nederlandse huizen is het dijkhuis. Als iets deze delta identiteit heeft gegeven, zijn het de uitgestrekte waterwerken met huisjes die zo typisch tegen de dijk opkruipen. De fundering van het huisje snijdt scherp in de dijkvoet en het dak torent dapper nipt boven de dijk uit, biddend dat we de voeten droog houden.
Wonen met een uitzicht over de dijk, was het eerste idee dat architect Clé van Heerden te binnen schoot toen een aannemer hem vroeg een aantal woonhuizen te schetsen die als inspiratie konden dienen voor toekomstige bewoners van een nieuwe wijk aan het Gooimeer. Want Nederland is dan wel van het water, qua uitzicht zit er meestal een duin of dijk in de weg.
De wijk Almere Overgooi ligt ten oosten van de stad, aan de overzijde van het Gooi tegenover Huizen. De term Overgooi moet letterlijk worden genomen. De kavels zijn enorm en een alternatief voor het Gooi, waar een vierkante meter onbetaalbaar is.
Om het nog Gooiser te maken, is Jan des Bouvrie gevraagd voor een stedenbouwkundig plan. Het is een wijk waar particulieren onder architectuur moeten bouwen. Almere heeft dat eerder gedaan met de Filmwijk.
Het levert in Overgooi een zeer bonte buurt op, waar een beetje voyeur zijn hart op kan halen. Want zoals je op Funda kunt zien hoe de meubels bij de buren staan, zo lees in Overgooi de smaak van de bewoners aan de buitenkant af. Notarishuizen, boerderettes, catalogusmodernisme en zelfs een collectief gebouwd appartement in harde MVRDV-esthetiek van Next Architects: industrieel en meniekleurig.
De villa-met-uitzicht ligt in de uiterste hoek van de wijk, op enkele meters afstand van de dijk van het Gooimeer. Hij steekt twaalf meter boven het maaiveld uit, om de voet van het huis is een kunstmatige glooiing aangebracht om het effect van een in een dijk gebouwd huis iets na te bootsen. De opdrachtgever is een particulier die viel voor uitzicht over het water. Hij accepteerde daarbij dat hij in feite een flatvilla kreeg, met alle functies in omgekeerde volgorde: boven wonen, onder slapen.
Van Heerden heeft zijn oorspronkelijke ontwerp flink aangepast om binnen budget te blijven. Maar aan de belangrijkste troef, het uitzicht, is geen concessie gedaan. Het huis moest niet al te benauwd boven de dijk uitpiepen, de kijkhoek diende een weidse blik over het water te bieden. En dat is wat je krijgt hier, op een winterse dag, waarop de lucht soms bijna de kleur van water aanneemt. Je kunt je goed voorstellen dat het uitzicht hier elk jaargetijde anders is, maar altijd adembenemend.
De dijkvilla zelf is ontworpen als een smalle modernistische schoenendoos op zijn kant, zestien meter lang, zes meter breed. De lange noordse kant die naar de wijk is gericht, is vrijwel raamloos. De Gooimeerkant, het zuiden, en de kopse kanten zitten vol glas en zijn betengeld met western red cedarlatten. Het is een modieus, maar smaakvol gebruik van hout, wat de typologie van de villa, een soort huiselijk modernisme, versterkt.
Sommige ontwerpvragen moest de architect omgekeerd ter hand nemen. Het wonen loopt van boven naar beneden: eerst zitkamer/eten, dan slapen, zwemmen en tot slot garage en entree. Maar ingewikkelder was het vereiste volume. Terwijl ruimte meestal een schaars goed is, moest de architect hier, om de gewenste hoogte te bereiken, eigenlijk te veel vierkante meters vullen. Het is ruim 300 vierkante meter oppervlak. Daaraan moesten functies worden gegeven. Belangrijkste truc om dat op te lossen: een fors inpandig zwembad over twee verdiepingen, met uitzicht op de Gooimeerdijk.
Binnen zijn er wel wat concessies gedaan. Het bad vult een fiks deel van de begane grond omdat het diepte nodig heeft en veel techniek. Dat geeft geen fijne entree. Het trappenhuis gaat over bijna de hele lengte van het huis, tegen de blinde muur aan. Op sommige tussenverdiepingen heb je op de trap geen contact met het Gooimeer, doordat het is dicht gebouwd met slaap- en speelkamers voor het gezin. Maar als je boven bent, vergeet je alles. Een hele dag gratis Hollandse luchten boven het water, nooit in dezelfde kleur. Majestueus.
