Villa Palladio

Het is een bijna klassiek futuristisch plaatje: dat van Londens SkyCycle. Een nieuw fietspad dat slingert door de lucht, hoog boven de trein en ander snelverkeer. Er kunnen twaalfduizend fietsers per uur overheen. De befaamde architect Sir Norman Foster presenteerde het plan samen met Exterior Architects als bijdrage om het fietsen in de Britse hoofdstad veiliger te maken.

Norman Foster – ontwerper van onder meer Stansted Airport en Wembley stadion – is zelf een fanatiek fietser. Hij zet persoonlijk zijn gewicht achter het plan om fietsers 220 kilometer eigen route te geven, vrij van auto’s. Met voor iedere Londenaar een opstappunt op maximaal 10 minuten fietsafstand van huis of kantoor.

Het aantal per fiets afgelegde kilometers is in Londen de afgelopen tien jaar geëxplodeerd. Op sommige wegen worden tot 170 procent meer fietsers geteld. Tegelijk biedt de stad weinig bescherming voor langzaam verkeer. Hoewel fietsers slechts 2 procent van de in totaal afgelegde kilometers voor hun rekening nemen, is 20 procent van de ernstige verkeersongevallen fietsgerelateerd. Alleen al in november 2012 vielen in twee weken tijd zes dodelijke slachtoffers.

Twee architectenbureaus hebben nu een plan ingediend dat 240 miljoen euro kost en de fietsreistijd met een half uur kan bekorten. Het ontwerp doet denken aan vroege futuristische architectuur uit de jaren twintig van de vorige eeuw. Italiaanse en Duitse architecten ontwierpen toen een toekomstbeeld van de stad waarin auto’s, voetgangers en openbaar vervoer zich elk op een eigen niveau verplaatsen.

Bij de routing van de luchtfietspaden is gekeken naar de trajecten die in een ver verleden voor de stoomtreinen werden aangelegd. Omdat deze treinen moeite hadden met glooiingen, zijn dat doorgaans vlakke tracés. De SkyCycle volgt daarom de spoorweglijnen. Je fietst metershoog boven de rails. Er zijn opstappunten met liften op tweehonderd plekken.

‘Ik geloof dat steden waar je beter kunt fietsen en lopen dan autorijden de meest aangename steden zijn’, zegt architect Foster. SkyCycle anticipeert op de verwachting dat het aantal inwoners en fietskilometers de komende jaren verder zal toenemen. Londen verwacht 12 procent meer inwoners in tien jaar. Maar dit fietsutopia is niet alleen ontworpen voor de Britten.

De bedenkers zien Europees perspectief voor het SkyCycle-netwerk. Straks kun je met de fiets van Londen Liverpool Station naar het vliegveld Heathrow. En pak je op Charles de Gaulle opnieuw de fiets om via een luchtfietspad naar Gare de Lyon in Parijs te gaan.

Na de presentatie van het Londense plan, zoemde SkyCycle ook direct op de Nederlandse twitteraccounts. ‘Dat is pas top!’, twitterde Rijksmuseumdirecteur Wim Pijbes. De Fietsersbond hoorde ook al snel kritische geluiden. ‘Het ziet er prachtig uit en het is een ambitieus plan, dat is mooi’, zegt een woordvoerder van de bond. Maar SkyCycle gaat voorbij aan het belangrijkste voordeel van de fiets op het openbaar vervoer.

De fiets brengt je overal waar je moet zijn en maakt gebruik van een fijnmazig netwerk. ‘Het openbaar vervoer brengt je van een plek waar je niet bent, naar een plaats waar je niet wilt zijn’, zeggen ze schertsend bij de Fietsersbond. De SkyCycle heeft een beetje dat zelfde nadeel. Er is toch maar een beperkt aantal op- en afstappunten, net als de afritten van een snelweg.

Overigens is de groei van het fietsverkeer in Nederland net als in Londen een probleem. In steden als Amsterdam is het fietsverkeer in twintig jaar bijna met 50 procent gegroeid. ‘Amsterdam zou echt een schaalsprong moeten maken’, zegt de Fietsersbond. Niet de lucht in, wat haar betreft, ‘maar wel echt een rigoureuze stap. De infrastructuur blijft nu enorm achter bij de groei van het fietsgebruik.’

SkyCycle is niet het eerste luchtfietspad in de wereld. In 1890 werd begonnen aan een fietspad op houten palen, van Pasadena naar Los Angeles: the California Cycleway. Het zou een 14 kilometer lange route moeten worden, waar je voor 10 cent overheen mocht. Meer dan 2 kilometer is er nooit gebouwd.

Dit artikel is gepubliceerd in de Volkskrant, 4 januari 2014